موطن اصلی اکالیپتوس قاره استرالیا میباشد. علاوه بر آن جنس اکالیپتوس در جزایر تاسمانیا، پاپوآ، تیمور و جاوه انتشار دارد. به علت سازگاری با شرایط مختلف و سهولت کاشت و ازدیاد سرعت رشد و بهره دهی، اکالیپتوس به سرعت در نقاط مختلف جهان انتشار و پرورش یافته است. با وجود این که تاریخ انتشار آن در خارج از استرالیا متجاوز از صد سال نیست، بسیاری از کشورهای جهان درصدد ایجاد جنگلهای مصنوعی از این درختان زودرشد برآمده و در این راه موفقیتهای درخشانی کسب کردهاند. در این جا باید اعتراف کرد که ایران از ارزش و اهمیت اکالیپتوس غافل بوده، به طوری که در نقشه کشورهای استفاده کننده از منابع سرشار اکالیپتوس نامی از ایران برده نشده است و قدمت این درختان در ایران کمتر از ۷۰ سال میباشد.
محل مناسب رویش اکالیپتوس:
گونههای اکالیپتوس بیشتر در زمینهای باتلاقی و مردابها و نوع گونه اکالیپتوس در آب و هوای نیمه خشک و نیمه مرطوب، خاک نسبتا آهکی و ماسهای بهتر رشد مینماید.
قسمت مورد استفاده گیاه اکالیپتوس:
قسمت مورد استفاده اکالیپتوس برگهای آن، مخصوصاً درختان مسن تر است. برگهای این گیاه بر حسب گونه اکالیپتوس دارای اشکال مختلف هستند از شکل برگها، طرز قرار گرفتن آنها را روی ساقه و ساختمان گل و میوه گونههای مختلف اکالیپتوس را شناسایی میکنند.
زمان محصول برداری اکالیپتوس :
دوره برداشت اکالیپتوس به نوع گونه، کیفیت رویشگاه، تراکم جنگل و نوع محصول قابل مصرف در بازار بستگی دارد. بهترین فصل محصول برداری برگها در مرداد و مهر ماه میباشد.
بازار گیاه اکالیپتوس :
گیاه اکالیپتوس به علت داشتن مصارف زیادی که در صنایع مختلف دارویی، صنعتی، بهداشتی و غذایی دارد، پرورش آن در کشورهای مختلف روز به روز زیاد میگردد. کشورهای اصلی عرضه کننده فرآوردههای مختلف گیاه اکالیپتوس شامل استرالیا، هندوستان، برزیل، چین، آمریکا، روسیه و غیره میباشند.
روش کاشت گیاه اکالیپتوس:
تکثیر اکالیپتوس از طریق بذر، نهال و اندامهای رویشی (قلمه و پیوند زدن) انجام میگیرد.
الف – تکثیر از طریق بذر : برای این کار پس از به دست آوردن بذر استاندارد، که معمولا یکی از کارهای اساسی در امر بذرگیری از درخت اکالیپتوس شناخت درخت مادر میباشد، آن را در زمینی میکارند که دارای خاک نرم و نسبتا مرطوب همراه با نور باشد.
بعد از این که یک هفته از رشد بذر گذشت و بذرها بتدریج جوانه زدند، خطر وجود علفهای هرز، نهالها را تهدید میکند و تا زمانی که نهال اکالیپتوس بر علفهای هرز تفوق نیافته است، خطر منازعه نا دو سال وجود دارد.
به همین دلیل بایستی در شرایط بسیار مناسب به کشت اکالیپتوس یا بذرپاشی آن اقدام در هر حال همیشه باید توجه داشت که نهال اکالیپتوس به وسیله پوشش علفی از بین نرود از بین بردن علفهای هرز، در چندین مرحله باید به وجین کردن آن اقدام کرد. جدول شماره 8 مراحل کار جهت کشت مستقیم اکالیپتوس به وسیله بذر را نشان میدهد.
ب – تکثیر از طریق نهال : در این جا ابتدا، مسئله تولید و پرورش نهال مطرح است که در داستان یا در گلدانهای مخصوص به نام جیفی انجام میگیرد. در خصوص نهالستان، به نکات اساسی که عبارت از: انتخاب محل، مساحت نهالستان، تسطیح، خیابان کشی، آبیاری، بادشکن، سایبان و غیره میباشد، باید توجه کافی مبذول گردد. اقدامات لازم در این نهالستان مشابه نهالستانهای عمومی است. لذا از بحث درباره هریک از این نکات خودداری میشود. به هنگام کشت نهالها در مزرعه، طول آنها نباید کمتر از ۱۵ و بیشتر از ۳۵ سانتیمتر باشد. فاصله و تراکم کشت درختان اکالیپتوس باید کاملا رعایت شود. بدین ترتیب که در هر هکتار حداکثر ۲۵۰۰ اصله اکالیپتوس به فاصله ۲Í۲ کاشته شود. جهت مراقبتهای لازم بعد از کاشت از قبیل خارج کردن یا از بین بردن علفهای هرز میتوان از دالاپون و کروزن استفاده نمود.
ج – تکثیر اکالیپتوس به وسیله اندامهای رویشی : ازدیاد از طریق اندامهای رویشی اهمیت خاصی در توسعه و انتشار پایههای مرغوب دارد. بدین وسیله میتوان صفات یا کیفیات خاصی را که در بعضی از پایهها ایجاد شده حفظ کرده و توسعه داد. متأسفانه ازدیاد رویشی در اکالیپتوسها فوق العاده مشکل است ولی در روسیه موفقیتهایی روی بعضی از گونههای اکالیپتوس به دست آمده و در استرالیا نیز موفقیتهایی از طریق قلمه زدن و پیوند زدن کسب شده است. ولی کارهایی که در این زمینه انجام شده خیلی کم و محدود میباشند.
- در ماههای مهر و آبان، زمین مورد نظر را که دارای خاک نسبتاً آهکی، مرطوب و ماسهای است حدود چند سانتیمتر شخم میزنند و علفهای هرز آن را پاک مینمایند.
- به فاصلههای دو متر عمل میخکوبی انجام و در اسفندماه، گودالها را به ابعاد ۳۰Í۴۰Í۴۰ سانتیمتر احداث میکنند. ته گودالها را با خاکستر، خرده چوب و مقداری خاک پر مینمایند. خاکستر حاوی مقداری پتاس است و میتواند رطوبت را در خود جذب نماید و از طرفی دیگر دارای خاصیت تنظیم کننده درجه حرارت در سطح خاک میباشد.
- از نیمه دوم فروردین میتوان بذر را در گودالها به باغچه برده و مقداری خاک و خاکستر روی آن پاشید. فصل مساعد. جهت بذرپاشی بسیار مهم است و شرایط اکولوژیک را باید در نظر گرفت. مقدار بذر در هر هکتار ۲۵۰ گرم است. با شرایط فوق ۸۰% کار با موفقیت صورت میگیرد در صورتی که احتیاج باشد با عمل واکاری میتوان نقاط خالی را پر کرد.