سبزیجات معطر همان طور که از نامشان پیداست نوعی سبزی هستند، که دارای طعم و عطر فوق العاده می باشند.
این سبزیها بیشتر به عنوان چاشنی و ادویه در غذاها به همراه مصارف خوراکی ،پخت و پز و … استفاده میشود.
روش کاشت اکثر سبزیجات از طریق بذر صورت میگیرد.
از بذر ریحان و گشنیز برای تهیه انواع شربت استفاده میشود.
از سبزیهای معطر برای مصارف خوراکی و پخت و پز استفاده می شود. همچنین از خشکشده آنها برای خوش عطر نمودن غذاها و تهیهی انواع دمنوش استفاده میشود.
انواع سبزی معطر:
سبزیهای معطر دارای گونههای مختلفی هستند:
1. ریحان:
ریحان نوعی سبزی خوراکی است که روزانه ما از آن استفاده میکنیم وارتفاع آن بین 20 تا نیم متر است.
گیاهی سر سبز با برگهای سبز و گاها بنفش میباشد.
ریحان از خانواده گیاهان نعناعی به شمار می رود. طریقه کشت سبزی ریحان از طریق بذر میباشد.
ریحان نوعی چاشنی برای انواع غذاها، سالاد ، کباب، ماهی و … است، همچنین از خوش شده آن نیز در تهیه انواع خورشت استفاده میشود.
2.جعفری:
جعفری نیز همچون ریحان نوعی سبزی خوراکی است که قسمت مورد استفاده آن ساقه و برگ میباشد.
این گیاه کمی ترد و شبیه گیاه رازیانه است.
از گیاه جعفری برای پخت انواع ماهی و … برای تزئین استفاده می شود.
برای تهیه انواع آش و قرمهسبزی از جعفری به همراه سایر سبزیجات استفاده میشود.
جعفری گیاهی پر کاربرد است که مصارف مختلفی دارد.کاشت جعفری از طریق بذر است.
3.پیاز کوهی:
پیاز کوهی گیاه باریک و دراز است و دارای مزهای تند است.
از این گیاه علاوه بر مصارف خوراکی برای تزئین انواع غذاها و به خصوص سوپ استفاده میشود.
پیاز کوهی دارای برگهای سبز میباشد.کاشت آن از طریق بذر است.
4.نعناع:
نعناع یکی از خوش عطرترین سبزیهای خوراکی است که بیشتر از خشک شده این گیاه استفاده میشود.
به عنوان یک چاشنی و ادویه به انواع کوکو ، آش رشته، غذاهای گوشتی و … اضافه میشود.
نحوه کاشت نعناع از طریق نشاء قمه زنی میباشد.
5.مرزه:
مرزه نیز همچون سبزی نعناع علاوه بر مصارف خوراکی به عنوان ادویه در غذاها برای خوشطعم نمودن استفاده میشود.
6.گشنیز:
یکی از سبزیجاتی است که بیشتر در غذاهای آسیایی و آمریکایی استفاده میشود.
دارای طعم خاصی است. در تهیه انواع آش و قرمهسبزی از آن استفاده میشود.
روش کاشت گشنیز از طریق بذر است.
7.شوید:
از این گیاه علاوه بر مصرف خوراکی در پخت آش ،قرمهسبزی استفاده می شود.
برای تزئین سالاد و کباب، ماهی و …کاربرد دارد.
نوع کاشت از طریق بذر است.
8.ترخون:
ترخون از خانواده بزرگ آفتابگردان است. دارای عطر و طعم ملایمی است.
اگر حرارت به این گیاه برخورد کند طعم آن بیشتر میشود.
در کنار غذاهایی همچون ماهی ، سوپ و .. استفاده میشود.
9.مریم گلی:
طعم خاص مریم گلی از آن یک چاشنی خوب برای پخت و مصرف گوشت پرندگان ساخته است.
می توانید از این سبزی به صورت تازه و خشک استفاده کنید.
مریم گلی حاوی ترکیبات قوی ضدسرطانی است که به کاهش بیماری های قلبی و سرطان کمک می کنند.
می توانید از این سبزی در غذاهای حاوی گوشت، پیتزاها، پاستاها و تهیه نان تازه خانگی استفاده کنید.
مریم گلی برای طعم دهی به ماهی و مرغ و همچنین در تهیه سس ها استفاده می شود.
10.پونه کوهی Oregano
پونه کوهی یک سبزی معطر است که بسیار شبیه به نعنا می باشد. این سبزی را بیشتر با نام “میرجور وحشی” می شناسند.
در صورتی که نسبت به گیاهان و سبزیجات معمولا دچار حساسیت می شوید سعی کنید پونه کوهی را بیشتر و با خیال راحت تر استفاده کنید تا از آلرژی های گوناگون دور بمانید.
البته این نوع پونه می تواند جایگزین پونه نیز باشد.
11.آویشن Thyme
این گیاه نیز بسیار محبوب و پر خاصیت است. آویشن از خانواده نعنا می باشد و طبعی گرم دارد.
این گیاه با برگ های مختلف رشد می کند اما از لحاظ تاثیرات سلامتی بسیار شبیه به پونه می باشد.
در صورتی که می خواهید آویشن را جایگزین پونه کوهی کنید، نسبت ۱ به ۱ برای این جایگذاری مناسب است.
12.رزماری
رزماری یک گیاه قوی است که می بایست همیشه چند شاخه از آن در آشپزخانه وجود داشته باشد.
استفاده از رزماری کمی غذای شما را تند و تیز خواهد کرد.
سبزی های معطر خطه شمال ایران:
چند نوع گیاه معطر در گیلان می روید که در سفره گیلانیان فراوان به چشم می خورد.
برخی از این ها در باغ و باغچه ها پرورش داده می شدند ، برخی جزو سبزی کاری و باغ داری به صورت کشت پر محصول تولید می شود و برخی هم خودروست و در دشت و صحرا می روید.
مهم ترین این گیاهان که جنبه ی سوغات پیدا کرده و میان قوم و خویش ها ی ساکن ولایت و دور از ولایت رایج است ، عبارتند از :
بینه :
بینه همان نعناع در فارسی است.
نعناع گیلان به رنگ بنفش تند و بسیار معطر است.
آن را خشک کرده و به صورت پودر در می آورند و در فصول مختلف سال از آن استفاده می کنند.
خالواش :
خالواش همان پونه ی فارسی است . گیاه بسیار معطر و مورد استفاده در چاشنی معروف به «درار» است.
خشک شده ی آن را خرد کرده به صورت پودر در می آورند و در ماست و دوغ می ریزند.
خالواش خاصیت دارویی دارد . بادشکن ، حلال ، صفرا بر ، ضد درد است از برگ و ساقه ی آن عرق می گیرند.
چوچاق:
گیاهی معطر و در عین حال تلخ مزه است که مصرف ان در چاشنی زیتون پرورده است.
این گیاه به صورت خودرو به عمل می آید . معمولا کودکان و زنان آن را می چینند ، دسته می کنند ، می فروشند.
دسته های تر و تازه ی چوچاق در بازار بزرگ شهر رشت و دیگر جاها مشتریان مشتاقی دارد.
خشک شده ی آن به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد.
تین:
گیاهی بسیار معطر با برگ های سوزنی مانند شوید و دارای بوته است و از آن در تهیه ی شیرینی و حلوا یا نوعی پالوده استفاده می کنند.
چوواش:
گیاهی تقریباً معطر با برگ های بزرگ و نسبتاً گوشتی است.
چوواش یک نوع سبزی است که بشکل شبیه برگهای اسفناج و با ساقه ای به رنگ قرمز کمرنگ که خودروست و در فصل بهار میروید.
به صورت خودرو می روید و در تهیه ی خورشت معروف به «ترش تره» که باب طبع بیشتر گیلانیان است، مورد استفاده قرار می گیرد.
گینجه واشه:
گیاهی خودرو و وحشی و نسبتاً معطر است. برای تهیه ی خورشت، آن را در تابه تفت می دهند و به آن تخم مرغ اضافه می کنند.
از غذاهای ساده ی گیاهی روستایی است که شهری ها نیز گاهی از سر تفنن از آن می خورند.
دسته های آن را زنان فروشنده ی روستایی در بازار رشت می فروشند.
در ایران این گیاه در مناطق شمالی بهویژه نواحی مختلف استان گیلان بهصورت خودرو پراکنش دارد.
واش در زبان محلی گیلکی بهمعنای گیاه است و چنین نقل میشود که دلیل نامگذاری این گیاه به گیجواش این است که با مشغول شدن به چیدن آن، احساس سرگیجه به انسان دست میدهد.
گیجاواش در استان گیلان به عنوان یک سبزی محلی معطر شناخته شده و از آن در ساخت یک نوع غذای محلی به نام سیرابیج استفاده میشود.