بوقناق بیش از 200 گونه دارد. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه از آنها اشاره شده است.
نام علمی:
Eryngium billardieri. میباشد. نامهای دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، چرخه، خارزن بابا، شوکة البیضا، شکاعی و قرصعنه نامیده شده است.
تیره گیاه:
Apiaceae
نوع گیاه:
بوته
مشخصات ظاهری:
گیاهی است علفی و پایا به ارتفاع حدود یک متر گاهی موارد بیشتر با ساقهی مثلثی شکل و پوشیده از تارهای پنبهای به رنگ سفید و آبی روشن، سراسر طول ساقهی اصلی و شاخههای آن دارای کنارهای بال مانند و خاردار است. برگهای آن بزرگ، بیضوی و دراز با کنارهی لوبدار و دندانههای منتهی به خاری قوی و نوک تیز، در انتهای ساقه، گل دهنده و گلهای آن به رنگ بنفش، منتهی به خار و به شکل یک طبق ضخیم میباشند.
طبیعت :
طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن معتدل رو به گرم است و عدهای نیز آن را سرد میدانند.
رویش جغرافیایی :
در اغلب مناطق معتدل کشورها و در ایران بیشتر در استانهای کردستان، همدان، اصفهان، آذربایجان و در دامنههای زاگرس انتشار دارد.
ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در گیاه :
اینولین و غیره در آن مشخص شده است.
بخش مورد استفاده :
ریشهی گیاه
نحوه مصرف :
در طب سنتی بیشتر عرق بوقناق (عرق ریشه) کاربرد دارد.
خواص درمانی :
کاهنده قند خون و پاکسازی کننده کبد از سموم، افزایش دهنده ترشح انسولین و فعال کننده لوزالمعده، فعال کننده کبد و مولد صفرا، تصفیه کننده خون و شفاف کننده پوست، ضد آسم و بازکننده مجاری تنفسی، تقویت کننده عضلهی قلب و پیشگیری کننده از سکتهی قلبی، خونساز و ضد نفخ، بازکننده عروق پوست و مفید برای بیماریهای دستگاه گوارش میباشد.